Trong quá khứ, đã từng có một thời điểm mà ngay cả một vết cắt nhỏ nhất hoặc một vết nhiễm trùng nhỏ ở cổ họng, tay, chân cũng có thể gây tử vong. Đây là chuyện đã xảy ra trước khi con người phát hiện ra Penicillin, loại kháng sinh thực sự đầu tiên trên thế giới. Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào một khám phá đến từ đĩa Petri đơn giản như vậy lại có thể thay đổi hoàn toàn lịch sử phát triển của y học chưa? Cuộc sống như thế nào trước khi có thuốc kháng sinh để chống lại nhiễm trùng? Đây là nội dung chính của bài viết này
Trước Penicillin: Chúng ta chẳng có gì
Trước khi phát hiện ra Penicillin, tình hình y tế rất ảm đạm. Những bệnh nhiễm trùng hiện nay có thể điều trị dễ dàng nhưng trước đây chúng là những bệnh nặng hoặc thậm chí có thể gây tử vong. Những vết thương đơn giản của các binh sĩ có thể dẫn đến nhiễm trùng gây tử vong và các bệnh như viêm phổi hoặc lao là những bản án tử hình cho người bệnh. Lúc đó, chúng ta hoàn toàn không biết đến bất kỳ một loại kháng sinh nào cả. Vì vậy, tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng do vi khuẩn cao đến mức đáng báo động.
Có rất ít phương pháp điều trị hiệu quả ở thời điểm này và các bác sĩ thường bất lực trước các bệnh do vi khuẩn. Các biện pháp điều trị phổ biến bao gồm thuốc sát trùng và phẫu thuật để loại bỏ mô bị nhiễm trùng, nhưng những biện pháp này thường không đem lại kết quả khả quan.
Một khám phá tình cờ:
Việc phát hiện ra penicillin là một câu chuyện hấp dẫn về cơ hội và sự tò mò. Năm 1928, Alexander Fleming, một nhà vi khuẩn học tại Bệnh viện St. Mary ở London, trở về sau kỳ nghỉ và phát hiện ra rằng một đĩa petri nuôi cấy vi khuẩn Staphylococcus của mình đã bị nhiễm nấm mốc. Thay vì vứt bỏ chiếc đĩa đi thì Fleming quan sát thấy có một loại nấm mốc nào đó dường như đang tiêu diệt các vi khuẩn xung quanh nó. Loại nấm mốc này được xác định là Penicillium notatum. Và ngày nay chúng ta biết chúng có khả năng tạo ra một chất có thể tiêu diệt vi khuẩn. Bằng óc quan sát nhạy bén của mình, Fleming đã phát hiện ra Penicillin, đó là một phát hiện mang tính đột phá vào năm 1928.
Tuy nhiên biết là Penicillin có thể giúp kháng khuẩn. Thì thách thức lúc này là việc sản xuất Penicillin với số lượng lớn nhằm cung cấp đầy đủ nhu cầu trị thương cho các binh sĩ trong thế chiến thứ hai.
Trong Thế chiến thứ hai, nhu cầu điều trị hiệu quả các vết thương bị nhiễm trùng đã thúc đẩy nhu cầu cấp thiết phải sản xuất hàng loạt Penicillin. Thông qua nỗ lực của các nhà nghiên cứu ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, các phương pháp đã được phát triển để sản xuất Penicillin trên quy mô lớn, giúp nó có thể sử dụng rộng rãi.
Trong Thế chiến thứ hai, nó được sử dụng để điều trị cho binh lính bị thương một cách rộng rãi, làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của kỷ nguyên kháng sinh, nơi các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có thể được điều trị hiệu quả, cứu sống vô số người. Penicillin đã biến những căn bệnh từng là bệnh chết người thành những căn bệnh có thể kiểm soát được.
Thành công của Penicillin đã thúc đẩy việc tìm kiếm các loại kháng sinh khác, dẫn đến việc phát hiện ra các loại thuốc như streptomycin và tetracycline. Những loại thuốc kháng sinh này đã mở rộng phạm vi của các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có thể điều trị được và làm thay đổi thực hành y tế hơn nữa.
Phát triển thuốc kháng sinh
Sự phát triển của kháng sinh không dừng lại ở Penicillin. Bằng khám phá của Fleming, các nhà khoa học đã và đang tiếp tục tìm kiếm các chất kháng khuẩn mới. Việc phát hiện ra Streptomycin vào những năm 1940 đã đánh dấu sự khởi đầu một kỷ nguyên mới trong liệu pháp kháng sinh. Streptomycin là loại kháng sinh đầu tiên có hiệu quả chống lại bệnh lao, căn bệnh từng là nguyên nhân chính gây tử vong trên toàn thế giới. Các loại kháng sinh khác, chẳng hạn như Tetracycline và Erythromycin, được phát hiện trong những thập kỷ tiếp theo, mỗi loại đều góp phần vào cuộc chiến chống nhiễm trùng do vi khuẩn. Những loại thuốc kháng sinh này đã cứu sống hàng triệu người và vẫn là công cụ thiết yếu trong y học hiện đại.
Tuy nhiên, việc sử dụng rộng rãi kháng sinh cũng mang đến những thách thức mới, trong đó có sự xuất hiện của những chủng vi khuẩn mới có khả năng đề kháng lại với kháng sinh. Hiện tượng này đã trở thành một mối lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng, đòi hỏi phải có nghiên cứu liên tục và phát triển các chiến lược mới để chống lại các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc.
Kết luận:
Penicillin đã thay đổi cục diện y học, biến những bệnh nhiễm trùng chết người thành những tình trạng có thể kiểm soát được và mở đường cho các loại kháng sinh hiện đại. Khi chúng ta tiếp tục đối mặt với thách thức kháng kháng sinh, chúng ta phải hỏi: Tương lai của kháng sinh là gì? Làm thế nào chúng ta có thể duy trì được tác dụng cứu sống của những loại thuốc này? Việc quản lý kháng sinh như thế nào để vừa hiệu quả mà vừa tiết kiệm.
Việc phát hiện ra penicillin nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả những phát hiện bất ngờ nhất cũng có thể thay đổi thế giới. Hãy tưởng tượng cuộc sống của chúng ta sẽ khác biệt như thế nào nếu không có chiếc đĩa petri ngày đó.
